Langdurige samenwerkingen zijn voor Dura Vermeer niet nieuw. Met woningcorporatie Ymere uit Amsterdam heeft het bijvoorbeeld al jaren een intensief partnerschap. In het verlengde daarvan is het bouwbedrijf met haar leveranciers en onderaannemers op een vergelijkbare manier gaan samenwerken. In dit geval dus zelf als opdrachtgever. 'Je wilt doorgaand verbeteren en je zoekt naar consistentie', zegt Koert. 'Inmiddels is ons bedrijf helemaal uitgelijnd op deze manier van samenwerken.'
In de samenwerking met Nijestee is Dura Vermeer opdrachtnemer. Hoe kijk Koert naar de rolverdeling tussen opdrachtnemers en opdrachtgevers? En wat is zijn visie op het partnerschap met Nijestee en op samenwerken in het algemeen?
Is het aangaan van een meerjarig partnerschap gangbaar in de bouwwereld?
'De laatste tien jaar zie je het gelukkig steeds meer. Toch blijft zoiets bijzonder. Bij zo'n samenwerking hoort dat je respect voor elkaar hebt, eerlijk bent, elkaar vertrouwt, je belangen durft uit te spreken en elkaar op dingen kunt aanspreken.'
Het klinkt haast alsof hij die mooie woorden uit z'n hoofd heeft geleerd, merkt Koert zelf op. Maar dat is niet aan de orde. 'Ik spreek echt vanuit mijn ervaring met soortgelijke partnerschappen. Als je langjarig samenwerkt, kun je een voortdurende verbetercyclus in gang zetten. Dat is heel mooi.'
'Als je langjarig samenwerkt, kun je een voortdurende verbetercyclus in gang zetten'
Op het gebied van verduurzaming is de opgave in Nederland, maar ook in Groningen, groot. Als je langdurig en intensief samenwerkt, kun je serieuze stappen zetten. Maar het legt je ook een stevige verantwoordelijkheid op. 'Het is mooi om met zulke grote aantallen te werken en bezig te zijn met iets goeds', vindt Koert. 'Maar uiteindelijk moet je het met elkaar laten zien. Als we in de praktijk geen invulling geven aan al die mooie dingen die we uitgesproken hebben, dan wordt 't niet wat.'
De relatie tussen een opdrachtgever en een opdrachtnemer is bijna nooit volledig in evenwicht. Immers: de een vraagt, de ander levert. Hoe ervaar jij dat bij deze samenwerking?
Gelijkwaardigheid is bij het partnerschap tussen Dura Vermeer en Nijestee wel degelijk het uitgangspunt, zegt Koert. Vanaf het begin zitten beide partners samen aan tafel. 'Dat kan alleen met eerlijkheid als basis. Je moet je tegenover elkaar kunnen en durven uitspreken. Als je met elkaar aan tafel zit heeft ieder z'n eigen belang, maar het begint met openheid. Nijestee wil gelukkige huurders, wij willen vooral continuïteit. We hebben veel mensen in dienst, die moeten we zekerheid kunnen bieden.'
En je wilt natuurlijk ook geld verdienen. Spreek je dat uit?
'In eerste instantie niet, maar Nijestee trok het eruit. Dan kom je in een spanningsveld. En inderdaad, we zijn een commercieel bedrijf. Je gooit alleen niet zomaar op tafel dat je geld verdienen belangrijk vindt. Maar door als opdrachtgever en opdrachtnemer open tegen elkaar te zijn kun je verschillende belangen versmelten. Dat is ook wat zo'n samenwerking mooi maakt.'
Dat versmelten van belangen, hoe werkt dat in de praktijk?
'Dat is best lastig. Je moet elkaar een beetje prikkelen, er goed over nadenken en met elkaar meedenken.' Bij het maken van de gezamenlijke visie voor dit project draaiden beide partijen eerst de rollen om. Nijestee verplaatste zich in Dura Vermeer en schreef een visie vanuit het bouwbedrijf, en andersom. 'Dan komen dingen eerder op tafel. Vervolgens zijn we weer bij elkaar gaan zitten en hebben we die visiedocumenten ook weer namens elkaar gepresenteerd. Zo begonnen we het op te bouwen. Dat was heel bijzonder, maar ook onwennig en ontzettend lastig. Je bent heel snel geneigd om je eigen pet op te zetten. Maar het werkte wel, er kwam een mooie gezamenlijke visie uit.'
Opdrachtnemers zijn tegenover grote opdrachtgevers al snel geneigd beleefd te zijn. Is het ingewikkeld om eerlijk te zijn?
'De eerste dag is dat moeilijk.' Vertrouwen moet groeien, maar je moet het ook durven uitspreken, weet Koert. 'Het is heel gaaf als je merkt dat eerlijk zijn en elkaar vertrouwen echt wat oplevert, voor beide partijen. Je wordt pas beter als je elkaar op dingen durft aan te spreken. Zolang het maar respectvol gebeurt. Als je zegt wat je ziet, wat je merkt, maar ook – en dat klinkt misschien soft voor een stoer bouwbedrijf – wat je voelt, werk je beter samen.'
Hoe zorg je dat een samenwerking op de juiste manier start? Wat moet je doen, en wat juist niet?
'De kunst is om niet te snel te beginnen. We willen bewust geen vliegende start maken, want voor je het weet gaat alles dan weer op de traditionele manier: teamleden zijn blij dat ze door kunnen, hebben een opgave en een aannemer. We zijn allemaal harde werkers en willen graag aan de slag. De noordelijke nuchterheid, die wij als Twentenaren ook hebben, kan de overhand nemen. De een tekent, de ander berekent de prijs, je gaat bezuinigen – en we beginnen.'
Om te voorkomen dat ze in die oude patronen vervallen, tuigen Nijestee en Dura Vermeer terwijl ze aan de slag gaan een innovatieve samenwerkingsovereenkomst op. 'Daarbij gaan we op zoek naar een andere manier van samenwerken. Je wilt met elkaar uitzoeken waar de uitdagingen zitten en wat anders kan. En vooral na elk project even stilstaan en evalueren, in plaats van gewoon door te gaan als het goed gaat.'
Is het voor jullie prettig om vanaf het begin met de opdrachtgever aan tafel te zitten, in plaats van in een later stadium een bestek overhandigd te krijgen en daarmee aan de slag te gaan?
'Als we een project als dit echt efficiënt willen vormgeven, met het oog op kostprijsverlaging, is het belangrijk dat we ook aan de programmatische knoppen mogen draaien. Dat we samen bepalen wanneer we wat doen. Wij mogen meedenken over wanneer en in welke verdeling we de woningen gaan verduurzamen. Zo kan het team het hele jaar in een goede flow door, dat is heel waardevol.'
Wordt het eindresultaat van zo'n project ook anders door de manier waarop je samenwerkt?
'Het heeft invloed op de kwaliteit, dat durf ik uit ervaring wel te zeggen. En meestal leidt intensief samenwerken er ook toe dat het qua kosten beter gaat dan je aan de voorkant bedacht had.'
'Als je zegt wat je ziet, wat je merkt, maar ook – en dat klinkt misschien soft voor een stoer bouwbedrijf – wat je voelt, werk je beter samen'
Koert realiseert zich dat, ondanks alle goede intenties, een samenwerking pas kan gaan werken op het moment dat in de praktijk tot uitdrukking komt wat beide partners op directieniveau afgesproken hebben. 'Nijestee geeft eerlijk toe dat ze hun organisatie nog aan het opbouwen zijn, dat ze nog mensen aan het selecteren zijn die moeten gaan meedraaien in die samenwerking. Dat is best spannend. Als je iemand nog niet kent, weet je nog niet wat je mag verwachten. Maar het is goed om ook daarover eerlijk te zijn tegen elkaar.'
Bij het kiezen van een partner voor dit project vroeg Nijestee jullie om je eigen DNA en visie te omschrijven. Krijgen jullie die vraag vaker van een opdrachtgever?
'Het is bijna een voorwaarde om zaken te doen. Wij willen op een respectvolle manier samenwerken, in een gezonde verhouding tussen opdrachtnemer en opdrachtgever.
Als we merken dat het op een andere manier gaat, doen we het niet. Je zou dan misschien denken dat de spoeling dun wordt, maar dat is niet zo.'
Zo nu en dan komt Dura Vermeer toch een opdrachtgever tegen die, zoals Koert het noemt, een 'slimme uitvraag' doet. Eentje waarbij een addertje onder het gras zit, met kleine lettertjes en verborgen belangen. 'Op een slimme uitvraag ga je slim inschrijven. Daar krijg je tijdens de uitvoering gezeur van. En daar zijn wij niet van.'
Wat hebben jullie nodig van een opdrachtgever om jezelf te kunnen zijn in een project?
'Dan kom ik toch weer uit bij respect en eerlijkheid. Het feit dat je opdrachtgever en opdrachtnemer bent, betekent niet dat je een ouderwetse verhouding hebt, als baas en onderdaan. Je hebt in elk project een gezamenlijk doel, naast je eigen belangen. Wij willen graag een zo goed mogelijk project opleveren, zonder fouten, zonder gedoe. De opdrachtgever wil een zo goed mogelijk gebouw. Dan heb je samen al een relatief eenvoudig doel te pakken. Als je dat uitspreekt naar elkaar, gaat het al snel goed.'
Grote opdrachtgevers hebben vaak het liefst zelf alle touwtjes in handen. Hebben jullie behoefte aan verantwoordelijkheid? En krijg je die?
'Ja, daar hebben wij behoefte aan. Simpelweg omdat het snelle schakelen niet op directieniveau gebeurt, maar tussen projectleiders en projectmanagers. Dat past ook bij de manier waarop wij georganiseerd zijn.' Dura Vermeer heeft geen hiërarchische organisatiestructuur, maar werkt met zogenaamde stromen: teams van zo'n twintig mensen die zelf verantwoordelijk zijn voor hun productie. 'Als een opdrachtgever laat zien dat ze ons verantwoordelijkheid willen geven, komen ze in gesprek met zo'n stroom. En praten ze ook alleen maar met dat team. Ik zie bij opdrachtgevers de bereidheid om er op deze manier invulling aan te geven.'
Moet je, om goed te kunnen samenwerken, elkaar als mensen beter leren kennen?
'Dat is de basis. Er moet een verbinding zijn. En hoe langer je met elkaar samenwerkt, hoe meer je elkaar leert kennen. Maar dat komt in de loop der tijd, niet meteen aan het begin. Het belangrijkst is het gevoel, en dat je oprecht geloof hebt in de samenwerking.' Koert lacht. 'Best mooi gezegd, eigenlijk.'
Tekst: Chris Zwart